Ukradli ci kartę i użyli PIN-u? Nie jesteś bez szans

Użytkowników kart chroni ustawa o usługach płatniczych. To ona gwarantuje im, że po ewentualnej utracie karty w wyniku zguby czy kradzieży, bank powinien wziąć na siebie całą odpowiedzialność za transakcje oszukańcze wykonane tym instrumentem po zastrzeżeniu go przez użytkownika. I to jest jasne podobnie jak to, że odpowiedzialność posiadaczy za transakcje złodziejskie wykonane przed zastrzeżeniem karty ograniczona jest do równowartości 150 euro, lub do 50 euro, gdy przestępcze operacje wykonano z wykorzystaniem czytnika zbliżeniowego. Tyczy się to jednak transakcji, które doszły do skutku bez winy posiadacza karty.

I tu zaczynają się problemy. Bo jak dociec, które są przez użytkownika zawinione a które nie? Z praktyki rynkowej wynika, że większość banków z automatu traktuje jako zawinione przez klienta te operacje, które odbyły się przy użyciu numeru PIN. Banki po prostu wychodzą z założenia, że w takim wypadku albo klient próbuje oszukać wydawcę, wyciągając pieniądze z bankomatu a następnie zgłaszając kradzież, albo wykazał się niedbalstwem i numer PIN zapisał wprost na plastiku czy na kawałku papieru, który nosił w portfelu wraz z kartą.

Takie podejście banków do tematu właściwie przekreśla szanse na odzyskanie pieniędzy przez osoby, które padają ofiarą procederu spotykanego najczęściej w kurortach turystycznych czy zatłoczonych centrach handlowych. Złodzieje najpierw podglądają numer PIN np. podczas dokonywania przez użytkownika karty płatności w sklepie czy restauracji a następnie kradną plastik metodą kieszonkową i używają go do wypłaty gotówki w pierwszym napotkanym bankomacie.

Okazuje się jednak, że sprawa nie jest tak jednoznaczna jak chciałyby tego banki. Klient, któremu złodzieje ukradli kartę i używając jego numeru PIN, ogołocili rachunek, nie stoi na straconej pozycji w walce z bankiem o odzyskanie pieniędzy. Zgodnie z ustawą o usługach płatniczych to na banku spoczywa obowiązek udowodnienia, że transakcja oszukańcza odbyła się z winy użytkownika karty. Bank musi więc dowieść zajście jednej z trzech sytuacji: albo że sam właściciel wykonał transakcję złodziejską i próbuje wyłudzić pieniądze, albo że transakcję wykonała inna osoba, ale z upoważnienia użytkownika karty, albo wreszcie, że posiadacz plastiku wykazał się rażącym niedbalstwem, czyli np. przechowywał PIN wraz z kartą.

Stosunkowo łatwo zidentyfikować osobę, która transakcji fraudowych dokonała, bo większość bankomatów i sklepów jest dziś monitorowana. O wiele trudniej jest jednak dowieść, że przestępca działał w zmowie z prawowitym właścicielem karty lub też, że użytkownik nosił PIN na czole. Dopóty, dopóki bankowi to się nie uda, odpowiedzialność klienta z tytułu nieuprawnionego użycia karty ograniczona jest do równowartości 150 lub 50 euro. Już samo powołanie się na te przepisy może wystarczyć, by bank pieniądze zwrócił. Zabezpieczeniem przed wykorzystaniem tych reguł do wyłudzania pieniędzy przez klientów nieuczciwych jest droga sądowa, na którą bank może wejść zawsze, gdy przypadek jest ewidentnym oszustwem.